Obywatelstwo Unii Europejskiej
„Niniejszym ustanawia się obywatelstwo Unii. Każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego staje się obywatelem Unii.” Zapis ten jednoznacznie ustanawia sposób w jaki można nabyć obywatelstwo unijne. Okazuje się zatem, że zostaje ono przydzielone niejako automatycznie, każdemu obywatelowi państwa, które jest członkiem Unii Europejskiej. To powoduje, że nie można być wyłącznie obywatelem Unii Europejskiej, bez przynależności do innego kraju członkowskiego jak również nie można zrzec się obywatelstwa innego kraju na rzecz obywatelstwa unijnego. Zatem nie można traktować tego obywatelstwa jako obywatelstwo zastępcze czy jedyne. Jednak obywatelstwo unijne jest obywatelstwem nadrzędnym względem obywatelstw innego kraju – najpierw jest się obywatelem Unii Europejskiej, a dopiero później obywatelem swojego kraju, chociaż jest traktowane jako pewnego rodzaju uzupełnienie.
Aby stać się obywatelem Unii Europejskiej należy spełnić jeden warunek: należy być obywatelem jednego z państw członkowskich. Zatem obywatelstwo to ma charakter akcesoryjny. Obywatelstwa tego nie można się zrzec jednak w chwili kiedy rezygnuje się z obywatelstwa jednego z krajów członkowskich równocześnie traci się obywatelstwo Unii Europejskiej.
Z obywatelstwa unijnego wynika szereg obowiązków i praw jakie przynależą każdemu posiadaczowi tego obywatelstwa. Do najważniejszych z nich zaliczyć można przede wszystkim przywileje i prawa takie jak:
• Prawo do swobodnego przemieszczania się i możliwość przebywania na obszarze wszystkich państw należących do Unii Europejskiej
• Gwarancja czynnego i wyborczego prawa wyborczego
• Gwarancja czynnego i biernego prawa wyborczego obejmująca wybory do Parlamentu Europejskiego.
• Dostęp do opieki dyplomatycznej i konsularnej.
• Możliwość składania petycji i zapytań do Parlamentu Europejskiego.
• Możliwość kierowania spraw i zapytań do unijnego Rzecznika Praw Obywateli.
• Możliwość kierowania pisemnych uwag do instytucji takich jak: Parlament Europejski, Rada, Komisja Europejska , Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Komitet Społeczno – Ekonomiczny oraz Komitety Reginów.
• Dostęp do dokumentów unijnych publikowanych zarówno przez Parlament jak i przez Radę oraz Komisję Europejską
• Zakaz dyskryminacji ze względu na pochodzenie lub płeć
• Wolny przepływ pracowników
• Możliwość swobodnego świadczenia usług
Warto tutaj dodać, że katalog tych praw i obowiązków podlega nieustannym zmianom i ciągle są one wzbogacane o kolejne normy prawne, które regulują kwestie związane z obywatelstwem unijnym. Ma to przede wszystkim na celu zapewnienie, obywatelom państw członkowskich, poczucia jedności ze sobą oraz przynależności do konkretnej, spójne struktury, która jest nie tylko formalnością i funkcjonuje jedynie w sferze gospodarki lub polityki, ale również ma wpływ na życie obywateli poszczególnych państw, a dodatkowo mają oni pewne korzyści wynikające z takiej przynależności. Z uwagi na duże znaczenie społeczne jakie przypisywane jest właśnie idei obywatelstwa wspólnotowego, w dalszym ciągu będą prowadzone prace mające na celu poszerzenie zakresu uprawnień i możliwości jakie wiążą się z tym obywatelstwem.
Ciekawostkę może stanowić tutaj fakt, że każdy obywatel Unii Europejskiej otrzymuje również paszport koloru burgundzkiego, który stwierdza obywatelstwo unijne. Dodatkowo w paszporcie tym zawarta jest informacja o tym, z którego kraju pochodzi dana osoba.
Kotas